Cây ké đầu ngựa trị sỏi thận ra sao?

Ké đầu ngựa là loại cây thuốc có tác dụng tốt trong chữa đau răng, mũi chảy nước trong, thủy thũng, bí tiểu tiện, bướu cổ. Trong đông y, cây ké đầu ngựa được dùng làm nguyên liệu quan trọng trong các bài thuốc chữa bệnh.

Mô tả cây

Ké đầu ngựa là loại cây thân nhỏ, có khé rãnh với độ cao tầm 2m. Lá mọc so le, mép lá có răng cưa một số chỗ khía sâu thành 3-5 thùy, phiến lá hơi 3 cạnh, có lông cứng ngắn. Cụm hoa hình đầu, có thứ lưỡng tính ở bên trên, có thứ lại chỉ gồm 2 hoa cái nằm trong 2 lá bắc dày và có gai.

Quả giả có móc, hình thoi, có thể móc vào lông động vật chạm vào. Ở vùng quê, trẻ em vẫn thường bỏ vào tóc nhau trong các trò nghịch khiến rất khó gỡ ra (tách đôi ra thì thấy có 2 quả thực).

Phân bố, thu hái và chế biến

Cây ké mọc hoang ở hầu hết các nơi ở nước ta, có thể ở bờ ruộng, bờ đường, khu đất hoang,… Nhất là ở các vùng núi phía Bắc Trung Bộ, khu bờ bụi rậm rạp, cồn bãi mọc rất nhiều. Nhân dân ta rất ít người biết về công dụng của loại cây này.

Về thành phần hóa học

Cho đến nay chưa thấy có nghiên cứu báo cáo rõ về thành phần hoạt chất bên trong quả ké đầu ngựa. Chỉ nắm sơ bộ về thành phần hóa học bao gồm 30% chất béo, 3,3% nhựa và vitamin C và một chất glucozit còn gọi là xanthostrumarin tương đương với chất datixin nhưng chưa rõ tính chất (Wehmer, 1931).

Năm 1952, theo Xocolov trong cây và quả ké ở Liên Xô đều có chứa ancaloit nhưng theo kết quả phân tích của hệ dược viện y học Bắc Kinh vào 1958 thì trong quả ké lại chứa 1 chất saponin (glucozit), không chứa ancaloit.

Vào năm 1974 (Planta medica 8,75) Khfagy đã tiến hành tách được trong quả ké một nhóm sesquitecpen chưa no, xanthinin (chảy ở nhiệt độ 123-124o), lacton có khung xanthonolit, izoxanthanola và xanthanola.

Tác dụng của cây ké đầu ngựa qua các bài thuốc nam

1. Chữa bướu cổ: Lấy 15g ké đầu ngựa và 40g cây xạ đen, cho vào 1 lít nước sắng uống trong ngày. Hoặc có thể dùng 4-5g cây hoặc quả ké sắc nước thuốc 15 phút uống ngày.

2. Chữa bệnh viêm khớp, thấp khớp: Lấy 12g ké đầu ngựa, 28g hi thiềm, 40g rễ cỏ xước, 16g cỏ nhọ nồi, 20g thổ phục linh và 12g ngải cứu. Tất cả sao vàng, sắc nước thuốc uống trong ngày.

3. Trị lở loét, mụn nhọt: Lấy 10g quả ké và 20g kim ngân hoa, cứ mỗi lượng trên làm dạng chè thuốc đóng vào 1 gói. Mỗi ngày lấy ra 1 gói hãm nước uống.

Hoặc có thể dùng 10g ké đầu ngựa, 10g sài đất, 15g bồ công anh, 5g kim ngân hoa và 2g cam thảo đất. Cứ mỗi lượng trên làm dạng chè thuốc đóng vào 1 gói. Mỗi lần dùng lấy ra 1 gói hãm nước uống trong ngày.

4. Trị đau răng: Lấy quả ké đầu ngựa sắc nước ngâm nhiều lần trong ngày rồi nhổ ra.

5. Trị viêm mũi dị ứng, tăng tiết dịch: Sao vàng tán bột quả ké đầu ngựa, mỗi ngày dùng từ 4-7g.4

6. Chữa bệnh sỏi, bí tiểu, phù thũng: Thương nhĩ tử, thiêu tồn tính và đinh lịch, 3 vị bằng nhau mang tán nhỏ, mỗi ngày lấy ra 8g pha với nước uống 2 lần.

7. Chữa bệnh viêm đường tiết niệu: Lấy 15g ké đầu ngựa, 20g mã đề, 15g hoa kim ngân và 20g bòng bong. Đun với 1,5 lít nước đến khi còn 800ml thì chia làm 3 lần uống trong ngày. Uống liên tục trong 1 tuần.

8. Trị mũi chảy nước trong, đặc: Lấy quả ké sao vàng tán bột, mỗi ngày uống từ 4-8g.

9. Chữa phong thấp đau khớp: Lấy 12g ké đầu ngựa, 8g bạch chỉ, 8g kinh giới, 6g thiên niên kiện và 6g xuyên khung. Tất cả mang sắc nước thuốc uống.

10. Chữa chốc lở ở trẻ em: Lấy 10g ké và 20g kim ngân hoa, cứ mỗi lượng như vậy của 2 vị chế chè thuốc cho vào gói. Mỗi ngày lấy ra 1 gói hãm với 500ml nước sôi uống. Lưu ý trẻ dưới 1 tuổi thì cho uống nửa gói.

11. Trị tổ đỉa: Lấy 50g quả ké, 50g hạ khô thảo, 50g thổ phục linh, 20g sinh địa, 30g vỏ núc nác và 15g hạt dành dành. Tất cả tán bột làm thành viên, mỗi ngày dùng từ 20-25g.

12. Trị nổi mày đay: Đối với loại mày đay mọc theo đám, lặn chỗ này mọc chỗ kia thì lấy 10g thương nhĩ tử, 15g bạc hà và 15g kinh giới. Tất cả mang rửa sạch nấu với nước, vớt bỏ bã, phần nước dùng để nấu cháo. Còn loại mày đay đỏ, ngứa nhiều và nóng thì lấy 15g hạt thương nhĩ tử, 12g bạc hà và 30g sinh địa nấu nước thuốc uống.

13. Chữa bệnh phong: Giã nát ké đầu ngựa vắt lấy nước cốt nấu cô thành cao, đóng mỗi thỏi 300g. Mua con cá quả đen mổ bụng, để nguyên nội tạng, cho thỏi cao vào. Nấu với rượu cho chín để ăn. Mỗi ngày ăn 1 con, ăn 3-5 con, kiếng muối trong 100 ngày.

14. Viêm da mủ, nhiễm trùng thứ phát (nhọt, chốc, loét sâu quảng, bối thư, do liên cầu tụ): Lấy 30g mỗi loại gồm ké đầu ngựa, bồ công anh, sài đất, thổ phục linh và kim ngân hoa sắc uống trong ngày.

15. Nữ giới bị phong nổi mẩn đỏ dưới da gây ngứa, gãi: Hoa và quả ké lượng bằng nhau, phơi khô tán mịn. Mỗi ngày lấy ra 8g hòa uống cùng nước đâu đen hoặc đậu xanh.

16. Trị chứng dị ứng: Lấy 15g ké đầu ngựa, 8g hoàng cầm, 8g khổ sâm, 8g phòng phong, 8g chi tử, 12g sinh địa và 4g cam thảo. Mỗi ngày 1 tháng sắc thuốc uống.

17. Chữa viêm xoang, ngạt mũi, sổ mũi, hắt xì hơi: Lấy 12g ké, 8g thương truật, 6g bạc hà, 12g bồ công anh, 12g kim ngân hoa và 4g cam thảo. Sắc uống ngày 1 tháng, đối với trẻ em thì giảm lượng xuống.

18. Cai thuốc, giảm cân: Quả ké sao qua tán bột, mỗi ngày uống 4-8g kèm 1 ly trà xanh giúp giảm cơn thèm thuốc và giảm cân.

19. Điều trị ung thư mũi: Dùng giống y bài thuốc thương nhĩ tử, chỉ có điều thành phần thuốc có thay đổi: 10g thương nhĩ tử và 15g tân di. Ngày uống 8-12g chia từ 2-3 lần.

20. Điều trị ung thư não: Lấy 15g thương nhĩ tử, 6g xương bồ, 10g viễn chi và 16g thất diệp nhất chi hoa (cây có 7 lá 1 hoa). Sắc thuốc uống mỗi ngày 1 thang.

Ngoài ra các loại bệnh ung thư khác có thể dùng quả và lá thương nhĩ tử sắc uống mỗi ngày 20g.

21. Chữa viêm xoang mũi dị ứng: Lấy 4-8g thương nhĩ tử nấu lấy nước uống hoặc nấu lấy nước nấu cháo.

22. Viêm xoang do đởm nhiệt: Thương nhĩ tử vừa đủ, 240g cành lá hoắc hương, mật lợn vừa đủ. Sao khô tán bột 2 vị thuốc, dùng mật lợn viên hoàn. Mỗi ngày lấy ra 15g uống.

23. Chữa viêm xoang mũi: Lấy 8g ké đầu ngựa, 3g bạc hà, 15g tân di hoa và 30g bạch chỉ. Tán bột mịn, mỗi ngày uống 6g sau bữa cơm với trà. Trường hợp bị viêm xoang thời kỳ đầu thì có thể tặng lượng bạc hà. Hoặc có thể bổ sung thêm liên kều, cúc hoa, kim ngân hoa, cát căn.

24. Sốt rét lên cơn: Dùng cao hoặc viên ké đầu ngựa.

25. Bị côn trùng hoặc loài có độc cắn (chó ngộ, rắn, rết,..): Lấy 1 nắm lá ké non giã nhỏ vắt lấy nước uống, phần bã đắp vào vết cắn.

Lưu ý, tác dụng của bài thuốc phụ thuộc vào cơ địa mỗi người. Các bài thuốc trên chỉ là sưu tầm, bạn đọc không nên tùy tiện sử dụng hoặc trước khi dùng cần hỏi ý kiến thầy thuốc.

---

Tôi: Hà ơi, chán quá! Mẹ tôi mới phát hiện là bị sỏi thận, mà bà sợ mấy cái máy móc tán sỏi ở bệnh viện, đang không biết điều trị như thế nào đây? Bà là bác sĩ Đông y, bà có cách nào giúp tôi không?
Hà:  Bà không biết à? Cây ké đầu ngựa trị sỏi thận có kích thước nhỏ hiệu quả lắm đấy!

Hỏi đáp bệnh nhân

Tôi: Thế à? Mà cây ké đầu ngựa là cây gì vậy?

Hà: Ké đầu ngựa là một loài cây thân thảo, khá cao so với các loài thân thảo khác, cao khỏang trên 1m, toàn thân có lông cứng; lá cũng có lông ngắn và có viền răng cưa; quả hình trứng, có rất nhiều gai nên được gọi là quả ké đầu ngựa. Chúng ta sẽ bắt gặp cây mọc dại bên lề đường ở các vùng trung du và miền núi phía Bắc.

Tôi: Tại sao có thể dùng cây ké đầu ngựa trị sỏi thận?

Hà:  Để tôi nói cho bà nghe! Trong quả ké đầu ngựa có chứa hàm lượng cao vitamin C, glucoside và chất béo tự nhiên có lợi cho cơ thể. Chúng không chỉ là những chất dinh dưỡng cần thiết đối với cơ thể và còn có công dụng chữa bệnh, điều hòa các hoạt động chuyển hóa.

Câu ké đầu ngựa

Hà: Theo Đông y, quả ké đầu ngựa có tính ôn, vị ngọt, giúp ra mồ hôi, giải nhiệt, tán phong, tiêu độc, lợi tiểu nên có công dụng điều trị sỏi thận vô cùng hiệu quả đấy.

Hà: Ngoài việc có thể dùng cây ké đầu ngựa trị sỏi thận ra thì loại cây này còn là một vị thảo dược có rất nhiều công dụng, điều trị được vô số bệnh khác như: chống viêm, đau đầu, phong hàn, phong tê thấp, đau nhức xương khớp, mề đay, mụn nhọt, đau răng, đau họng, bướu cổ, viêm đường tiết niệu và các bệnh về nấm khác. Tất cả các bộ phận của cây đều có thể điều chế thành thuốc đấy.

Tôi: Ồ! Cây ké đầu ngựa tuyệt vời đến thế sao?

Tôi: Vậy cách dùng cây ké đầu ngựa trị sỏi thận như thế nào?

Hà: Mỗi ngày, bà lấy 3g ké đầu ngựa, 3g thiêu tồn tính, 3g đinh lịch, rồi đem tán thành bột. Sau đó pha với nước rồi cho mẹ bà uống ngày 2 lần sáng, tối.

Kiên trì sau một thời gian, sỏi không những bị bào mòn dần mà các triệu chứng do bệnh sỏi thận gây ra như: bí tiểu, phù thũng cũng không còn nữa.

Hà: Ngoài ra, nếu bệnh đã biến chứng thành viêm đường tiết niệu thì có thể điều trị theo phương pháp sau: Mỗi ngày bà chuẩn bị ké đầu ngựa 15g, mã đề 20g, hoa kim ngân 15g, bòng bong 20g. Sau đó cho tất cả vào nồi, đun với 1,5 lít nước. Khi nước cạn còn khoảng một nửa thì  chắt nước ra uống. Chia ra uống ngày 3 lần. Kiên trì uống liên tục đều đặn trong 1 tuần thì bệnh sẽ khỏi.

---

Tôi: Dùng cây ké đầu ngựa trị sỏi thận thì có cần lưu ý điều gì không bà?

Hà:  Khi dùng ké đầu ngựa trị sỏi thận thì phải kiêng thịt lợn vì có thể gây dị ứng, nổi mẩn đỏ.

Hà: Ngoài ra, nếu bác gái bị âm hư thì không nên dùng ké đầu ngựa.  m hư sẽ có các biểu hiện sau: họng khô, chóng mặt, mất ngủ, nước tiểu màu vàng, phân khô, gầy còm, ra mồ hôi trộm,…

Hà: Thêm nữa là việc điều trị sỏi thận bằng ké đầu ngựa phải kiên trì và phải kết hợp với chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt hợp lý để ngăn ngừa việc hình thành sỏi mới, gây tái phát bệnh.
Tôi: Tôi nhớ rồi.

Tôi: Mà tôi phải mua ké đầu ngựa ở đâu nhỉ?

Hà: Bà có thể mang đơn thuốc đến các nhà thuốc Đông y để cắt thuốc hoặc tìm mua kế đầu ngựa rất dễ dàng ở các cửa hàng giống cây trồng.

Tôi: Ôi cảm ơn bà! Tôi phải tiến hành ngay mới được.

Trên đây là cuộc hội thoại của mình và cô bạn bác sĩ đã làm việc ở khoa Đông y 3 năm vào 1 tháng trước. Giờ thì mẹ mình đã khỏi bệnh rồi. Vì thấy những kiến thức này rất bổ ích nên mình mới viết lại đoạn nói chuyện của chúng mình lên đây để chia sẻ với các bạn về cách sử dụng cây ké đầy ngựa trị sỏi thận như thế nào. Hi vọng sẽ giúp ích được các bạn trong quá trình điều trị. Chúc các bạn áp dụng bài thuốc thành công!